Ραδιόφωνο - Τόπος Θεάτρου στο ΜΕΤΑΔΕΥΤΕΡΟ

20 Είκοσι Εκπομπές

Γιώργος Χατζηδάκης, 
Ξένια Σαφαρή, 
Σταμάτης Πάρχας

Εκπομπή 21η Αναδρομή σε όλους

Εκπομπή 20η(12-3-2018) : Καλεσμένοι ο Κώστας Δελακούρας και η Αννα Ετιαρίδου

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-12032018/

Εκπομπή 19η (5-3-2018) : Καλεσμένη η Άννα Μαυρολέων

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-05032018/

Εκπομπή 18η (26-2-2018) : Καλεσμένος ο Σωτήρης Χατζάκης

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-26022018/

Εκπομπή 17η(12-2-2018): Καλεσμένη η Μέλπω Ζαρόκωστα

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-12022018/

Εκπομπή 16η(5-2-2018) : Καλεσμένος ο Γιώργος Αρμένης

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-12022018/

Εκπομπή 15η(29-1-2018): Καλεσμένη η Ζωζώ Λιδωρίκη

https://www.mixcloud.com/mt2support/τόπος-θεάτρου-στο-wwwmetadefterogr-29012018/

Εκπομπή 14η(22-1-2018) : Καλεσμένος ο Τάκης Τζαμαργιάς

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-22012018/

Εκπομπή 13η(15-1-2018): Καλεσμένος ο Κώστας Τσιάνος

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-15012018/



Εκπομπή 12η(8-1-2018): Καλεσμένη η Μαριάνθη Σοντάκη

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-08012018/

Εκπομπή 11η(18-12-2017): Καλεσμένος ο Γιώργος Κέντρος

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-18122017/

Εκπομπή 10η(11-12-2017): Καλεσμένη η Αναστασία Παπαστάθη

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-11122017/

Εκπομπή 9η(4-12-2017): Καλεσμένη η Ειρήνη Μουντράκη

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-04122017/

Εκπομπή 8η(27-11-2017): Καλεσμένη η Μαρία Κίτσου

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-27112017/

Εκπομπή 7η(20-11-2017) : Καλεσμένος οΘανάσης Σαράντος

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-20112017/

Εκπομπή 6η(13-12-2017) : Καλεσμένη η Χρύσα Σπηλιώτη

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-13112017/

Εκπομπή 5η (6-11-2017) : Καλεσμένος ο Ηλίας Λογοθέτης

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-06112017/

Εκπομπή 4η (30-10-2017): Καλεσμένος ο Παναγιώτης Μέντης

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-30102017/

Εκπομπή 3η(23-10-2017): Καλεσμένη η Νένα Μεντή

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BFwwwmetadefterogr-23102017/

Η καταβαράθρωση μιας τραγωδίας

Άρθουρ Μίλλερ : «Ψηλά απ’ τη γέφυρα»                             Κεντρική Σκηνή Εθνικού Θεάτρου

Βρήκα την παράσταση του Εθνικού απαράδεκτη σε όλα τα επίπεδα, ενοχλητική ως και εξοργιστική. Μονολεκτικά α π α ρ ά δ ε κ τ η. Και εξηγούμαι.

Ποιος  είναι ο πυρήνας, το κουκούτσι, το κεντρικό θέμα, το τραγικό στοιχείο του έργου του Αρθουρ Μίλλερ «Ψηλά απ’ τη γέφυρα»; Αν ήμασταν υποχρεωμένοι να το κατατάξουμε σε κάποια κατηγορία των κεφαλαίων της δραματουργίας θα το καταχωρούσαμε στα έργα υπαρξιακών συγκρούσεων, μια τραγωδία δηλαδή αφού ένας πενηντάρης η ίσως εξηντάρης ερωτεύεται την μικρή ανεψιά της γυναίκας του, μια κοπελίτσα που έχει μεγαλώσει στο σπίτι του, υπό την φροντίδα του και μέσα στο σπιτικό του και κάτω απ’ τη στέγη και την προστασία του έχει συν τω χρόνω  γυναικωθεί.  Βαθμιαία και σταδιακά άρχισε να αναπτύσσεται αυτός ο ανομολόγητος και ανόσιος πόθος.  Ένας πόθος ανάμικτος με κτητικότητα. Μέρα με τη μέρα χτίζεται μέσα του η πεποίθηση πως το κορίτσι του ανήκει. Στην αρχή δεν συνειδητοποιεί αυτή την έλξη αλλά και όταν την συνειδητοποιεί αρνείται να την ομολογήσει. Αντιστέκεται. Παλεύει με τις αρχές του. Βασανίζεται από πόθο και ενοχές. Διαμαρτύρεται όταν η γυναίκα του παραπονείται πως την έχει παραμελήσει ερωτικά. Βρίσκει δικαιολογίες και προς αυτήν και προς τον εαυτό του. Μια ψυχολογική καταιγίδα μαίνεται μέσα του. Προσπαθεί αλλά δεν μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του προς το κορίτσι. 

Επεμβαίνει στο ντύσιμο της, στις παρέες της, στην αυτονομία της. Ένα απολύτως εσωτερικό δράμα. Εδώ παίζει πολύ μεγάλο ρόλο το σπιτικό. Η κατοικία. Ο κλειστός χώρος που δεν είναι προσβάσιμο από τους άλλους, από το έξω. Το διαμερισματάκι των δυο η δυόμιση δωματίων σε κάποια γειτονιά παρακείμενη στο λιμάνι. Στην Νέα Υόρκη, ναι. Αλλά θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε πόλη σε οποιαδήποτε χώρα και καθόλου υποχρεωτικά δίπλα σε κάποιο λιμάνι. Το κουκούτσι που λέγαμε είναι ο πόθος του μεσόκοπου άντρα για την νεαρή του μισοσυγγενή. Μέσα σε μια ψυχή συμβαίνουν όλα μα απαραίτητα και σε ένα κλειστό χώρο. Σ’ ένα σπίτι. Είναι έργο κλειστού χώρου και εσωτερικού βασανισμού. Ας μην σας κουράσω περισσότερο αναλύοντας την σημασία του σπιτιού δηλαδή την αναγκαιότητα του κλειστού χώρου, αφού ούτως η άλλως θα επανέλθω παρακάτω.

Το περιβάλλον που έχει βάλει ο συγγραφέας είναι πλαίσιο αδιάφορο. Το λιμάνι, η Νέα Υόρκη, οι Ιταλοί μετανάστες δεν επηρεάζουν ούτε στο ελάχιστο το έργο αυτό καθ΄ αυτό. Το αμπαλάζ δεν αγγίζει πουθενά την ουσία του έργου. Το ίδιο ερωτικό κτητικό πάθος για ένα νέο κορίτσι θα μπορούσε να καταλάβει έναν άντρα στο γέρμα του βίου του σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος και μήκος του πλανήτη. Δεν είναι χαρακτηριστικό εκείνης της κοινωνίας, εκείνης της εποχής, εκείνης της ιδιοσυγκρασίας. Απόδειξη πως και στο δικό μας δραματολόγιο υπάρχει ένα παρόμοιο έργο. Το «Μελτεμάκι» του Παντελή Χορν. Ακριβώς το ίδιο θέμα με ελαφριά όμως εξέλιξη. Ο σύζυγος ερωτεύεται την φιλοξενούμενη ανεψιά της γυναίκας του αλλά όταν το κορίτσι φεύγει, το πάθος του καταλαγιάζει και αυτός συνειδητοποιεί πως ήταν ένα περαστικό μελτεμάκι. Στο έργο όμως του Μίλλερ ο Εντι Καρμπόνε δεν αντιμετωπίζει ένα περαστικό μελτεμάκι αλλά μια θύελλα σφοδρού πάθους. 

Και ο κορυφαίος Αμερικανός δραματουργός, ο συγγραφέας του Θάνατου του Εμποράκου, ο ψυχογράφος, προχωρεί την τραγωδία του στην κορύφωση. Έρχονται δυο νεαροί άντρες, συγγενείς της γυναίκας του και υποχρεώνεται να τους φιλοξενήσει. Στο σπίτι του. Στο χώρο που αυτός παλεύει με τους δαίμονες του. Εισβάλουν οι ξένοι. Καταπατούν τον προσωπικό του χώρο, κάθονται στο τραπέζι του. κοιμούνται στα δωμάτια του, μεταχειρίζονται τους ιδιαίτερους χώρος του, αναπτύσσουν τις εκδηλώσεις τους και το χειρότερο, το βασανιστικότερο,  διεκδικούν το κορίτσι, το αντικείμενο του μαρτυρίου του, το κερδίζουν και το κατακτούν. Έχει αρχές ο Έντι Καρμπόνε, είναι ιδεολόγος, έχει κάνει αγώνες για τους φίλους και συναδέλφους του, θυσίες προσωπικές αλλά τώρα εξωθείται να προχωρήσει στην απέναντι όχθη, να γίνει χαφιές, ρουφιάνος, προδότης έρμαιο ενός ακατανίκητου πάθους. Η απόλυτη σύγκρουση του φυσικού ενστίκτου με την ιστορική ανάγκη. Μια γνήσια τραγωδία.

Αυτό είναι το έργο κι αυτός είναι ο ρόλος. Ο Γιώργος Κιμούλης αυτόν το ρόλο δεν τον έπαιξε. Το είπε. Τον φώναξε. Τον κραύγασε. 

Σας μεταδόθηκε κανένα συναίσθημα απ’ τη παράσταση που είδατε; Νοιώσατε την ψυχολογική παγίδευση αυτού του άντρα, την απελπισία του να ξεφύγει απ’ τα βρόχια αυτής της κατάρας του απαγορευμένου έρωτα, τον είδατε να παλεύει με του δράκους πριν λυγίσει και γίνει καταδότης, την έσχατη ντροπή, την απόλυτη εκμηδένιση, την απεμπόληση των ιδανικών για τα οποία  αγωνίστηκε σ’ όλη του τη ζωή. Και στο τέλος η ντροπή και ο θάνατος. Αυτό που είδα εγώ αγαπητοί μου ήταν έναν Γιώργο Κιμούλη, έναν από ιδιοσυγκρασία εξωτερικό ηθοποιό, να μην αποδίδει καμιά εσωτερική στιγμή του σπουδαίου του ρόλου. Να πετάει ατάκες, ψυχρά να ανέκφραστα, να κραυγάζει άμμετρα, να εξφενδονίζει αντικείμενα, να είναι συνέχεια αδικαιολόγητα οργισμένος, να καβαλάει τους άλλους ηθοποιούς, κοντολογίς ότι χειρότερο υποκριτικά έχω δει στο θέατρο το τελευταίο διάστημα. Σαν να ήταν μεταδοτική η μανιέρα του πρωταγωνιστή, η επιφανειακή υποκριτική κυριάρχησε σε όλη την παράσταση. Ούτε ένα ψήγμα αλήθειας, ούτε ένας κόκκος αισθήματος. Χειρονομίες, σουρταφέρτα, περατζάδες. Παρακολούθησα τον ρόλο του νεαρού εραστή και μέτρησα τις συγκεκριμένες χειρονομίες του. Χέρια γυρισμένα στο στήθος, χέρια προβολή, χέρια γυρισμένα στο στήθος χέρια προβολή, χέρια γυρισμένα στο στήθος, χέρια προβολή, πέντε φορές και στην ίδια σκηνή κι άλλες πέντε φορές αργότερα. Μόνο η πολύ καλής μαρτυρίας ηθοποιός Μαρία Κεχαγιόγλου είχε μια σκηνή που στιγμιαία έλαμψε μια αχτίδα αλήθειας. 

Το αντικείμενο του πόθου, το ελατήριο του σκανδάλου,  η αιτία της τραγωδίας, το κορίτσι, έδωσε μια υποκριτική υποστήριξη τυπική, που τίποτα και κανέναν δεν έπειθε πως θα μπορούσε να προκαλέσει καταιγίδα στη ψυχή και στο νου ενός άντρα. Η Ηλιάνα Μαυρομάτη δεν διέθετε κανένα στοιχείο θηλυκότητας που να τεκμηριώνει έστω και στο ελάχιστο το πάθος που έχει εμπνεύσει. Ασφαλώς δεν είναι απολύτως απαραίτητο αυτό το στοιχείο να προβάλλει στην εμφάνιση της, στο φυζικ της, αλλά δεν επιχειρήθηκε ούτε υποκριτικά να υποστηριχθεί. Λανθασμένη επιλογή. Όλοι οι άλλοι ρόλοι τυπικά φορμαρισμένοι, ικανοποιητικοί με την υπογράμμιση της εξωτερικότητας. Μοναδική εξαίρεση ο Νίκος Χατζόπουλος, ο δικηγόρος υποτίθεται αλλά στην ουσία αφηγητής. Εξαιρετική η ερμηνεία του με μεταδοτικότητα, αμεσότητα, αλήθεια και γνήσιο αίσθημα. Η σχέση του με το κοινό πρόδιδε ένα ενδιαφέρον για την ενημέρωση του και ταυτόχρονα μια έγνοια να εξηγήσει αυτό που έκανε ο Εντι Καρμπόνε (και που δεν έκανε ο Κιμούλης), κάτω από ποιες ιδιόμορφες ψυχολογικές καταστάσεις βρέθηκε το τραγικό πρόσωπο της ιστορίας που κατέληξε στον αφανισμό και στην καταισχύνη της προδοσίας. Ένας πειστικός Καρμπόνε στη θέση του Καρμπόνε.

Η ευθύνη της σκηνοθεσίας της Νικαίτης Κοντούρη είναι ολοκληρωτική και απόλυτη. Σε όλα τα επίπεδα. Ας σταθώ στα κυριότερα. Βάζει το εσωτερικό αυτό δράμα να διεξάγεται σε μια πλατφόρμα. Σαν να είναι το «Γουέστ Σαίντ Στόρυ». Το διέλυσε. Ανακατεύει λαθρομετανάστες, τριτεύον και όχι ουσιαστικό στοιχείο στο έργο, όπως ισχυρίζομαι παραπάνω, να αποβιβάζονται σε κάποια ακτή, φτηνό εύρημα να προσδώσει στο έργο επικαιρικότητα τάχα, λες και αυτό ήταν το ζητούμενο. Το χειρότερο με το εύρημα των λαθρομεταναστών είναι πως σ’ όλη τη διεξαγωγή της παράστασης περιφέρονται κάπου στο βάθος αποσπώντας το ενδιαφέρον του θεατή που κάτι φαντάζεται πως θα προκύψει απ’ όλες αυτές τις φασματικές μετακινήσεις. Για το σκηνικό δεν μπορώ να κάνω κανένα σχόλιο και ο καθένας καταλαβαίνει το λόγο που μ’ εμποδίζει Το μόνο που μπορώ να σχολιάσω είναι πως αυτές οι επικρεμάμενες εξ ουρανού τροχαλίες θα ήταν ένα πολύ κατάλληλο σκηνικό για το «Λιμάνι της αγωνίας». Εδώ λιμάνι δεν υπάρχει.

Γιώργος Χατζηδάκης

Κοντά στην «Πεμπτουσία του Ιψενισμού»

Ερρίκου Ιψεν : «Έντα Γκάμπλερ»                                                                Θέατρο Δωματίου - Μπάγκειον

Η αυτής εξοχότητα η Δραματουργία στροβιλιζόμενη στο μεγάλες σάλες των αιώνων στην αγκαλιά των εκλεκτών της φτάνει ως την ηλεκτροφωτισμένη αίθουσα των δυο τελευταίων δεκαετιών του 19^ου αιώνα. Με μια εντυπωσιακή φούρλα ξεκόβει απ’ τις ρομαντικές αγκάλες του Σκριμπ, του Ντ΄Ενερύ, του Ντυκάνς και του Δουμά και παρατηρώντας ασκαρδαμυκτί τον Σιγισμούνδο που κάθεται σιωπηλός και σύννους σε μια γωνιά, ρίχνεται ασυγκράτητη στην αγκαλιά του πρόθυμου Νορβηγού που την περιμένει πρώτος, ενώ με αδημονία κοιτάζουν στα καρνέ τη σειρά τους ο Τσέχωφ, ο Γκόρκυ, ο Χόφμανσταλ, ο Στρίνπεργκ, ο Μπέρναρ Σω και ο Ζολά για να την οδηγήσουν σε μια νέα εποχή. Αυτό σε θεατρική μορφή είναι το πέρασμα του θεάτρου απ’ τον ανώδυνο και αμέριμνο ρομαντισμό στον ανήσυχο, προβληματισμένο ρεαλισμό. Από κει και πέρα το θέατρο μας, ξεκόβοντας από τις Φαιδώρες και τις Αδριανές, τις Φρου Φρου, και τις Μαργαρίτες, τις Οτερό και τις άλλες  καρτουναρισμένες κοκέτες των βουλεβάρτων, των πληκτικών διαστημάτων και των μακρόσυρτων ειδυλλίων περνάει στην πραγματικότητα των αληθινών ανθρώπων φέρνοντας τα κοινωνικά φαινόμενα σε κοινή θέα, ψαύοντας τις δομές των συστημάτων, καταβαίνοντας στα ψυχικά υποστρώματα εκεί όπου δουλεύουν τα ελατήρια των παθών, και  φωτίζοντας τις σκιασμένες απόκρυφες κώχες των σχέσεων των δυο φύλων, τα απωθημένα των έλξεων, τις συγκρούσεις των επιδιώξεων.

Ο Ερρίκος Ιψεν είναι ο μπροστάρης, ο δάσκαλος, ο καθοδηγητής. Αυτός πρώτος έριξε τη ματιά του στην κοινωνία του, στους ανθρώπους και στα πάθη τους, στις σχέσεις, στις προλήψεις, στην υποκρισία, στην καταπίεση, στην απώθηση των παρορμήσεων, στην κατάπνιξη των ορμέμφυτων. Αυτός επηρέασε όλο το δυτικό θέατρο, αναμοχλεύοντας αρχές, πρακτικές και εφαρμογές στην σκηνική πράξη. Αυτός και οι συν αυτώ, -  αυτούς που αναφέρω παραπάνω,-  ενέπνευσαν τεχνοτροπίες και οδήγησαν το θέατρο σ’ αυτό που είναι σήμερα. Όλοι οι δραματουργοί Ευρώπης και Αμερικής έχουν μέσα τους εν σπέρματι τους οκτώ η δέκα μεγάλους, τους προφήτες αυτούς του νέου θεάτρου, αυτούς που αφομοίωσαν την βιομηχανική επανάσταση, τις εφαρμογές του ηλεκτρισμού, την ψυχανάλυση και τα μεγάλα κοινωνικά επαναστατημένα τσουνάμια όσα εκδηλώθηκαν στα τέλη του 19^ου κι όσα ξέσπασαν στις ακτές του 20^ου. Ποια είναι αυτά που κατά τη γνώμη μου κάνουν αυτούς τους πρωτοπόρους να ξεχωρίζουν, ποια είναι τα χαρακτηριστικά που εγώ διακρίνω σ’ αυτούς και στον Ιψεν ιδιαίτερα; Πρώτον πως γράφουν για συγκεκριμένους σκηνοθέτες, συγκεκριμένους πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες και για συγκεκριμένα μεγάλα θεατρικά ιδρύματα - κρατικά θέατρα, που να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις παραγωγές και διανομές απαιτήσεων.

Το άλλο χαρακτηριστικό που προσωπικά συμπεραίνω είναι το δίδαγμα που μας μεταβιβάζουν. Προσαρμόζοντας το θέατρο – και ο Ίψεν ιδιαίτερα - στους ρυθμούς και στις προσλαμβάνουσες της εποχής του, εγκαταλείποντας και καταργώντας  τις ανούσιες σχοινοτενείς μακρηγορίες των ρομαντικών ηρώων, μας διαβιβάζουν ένα διαχρονικό δικαίωμα, να αναπροσαρμόζουμε και εμείς κατά το δοκούν στα δεδομένα ήθη της εποχής μας τα μηνύματα και τους να  συντονίζουμε τα έργα τους ανάλογα στους ρυθμούς και χρόνους μας

Η Έντα Γκάμπλερ έχει όλα τα γνωρίσματα μιας σύγχρονης τραγωδίας. Σ’ αυτό το έργο, μια ισχυρή γυναικεία προσωπικότητα, θελκτική, κυριαρχική και μοιραία, ο μεγάλος Νορβηγός έχει συνοψίσει τις παρατηρήσεις του για μια σειρά από τις καινούργιες αναλογίες, ισορροπίες, δικαιώματα και συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν την πιο ξεχωριστή απ’ όλες τις ηρωίδες  των έργων του. Μια γυναίκα με ασυμβίβαστη συμπεριφορά και στάση, με αντρικά χαρακτηριστικά στην κοινωνική της εικόνα, που σαρώνει τις συμβάσεις με περιφρόνηση και ανδρεία αλλά και που στο τέλος συγκρούεται με το ερωτικό πάθος και συντρίβεται. Όλα τα άλλα πρόσωπα του έργου, καίριοι ρόλοι ασφαλώς και με τις ιδιαιτερότητες του ο καθένας, είναι κατά τη γνώμη μου τα πιόνια του ζατρικίου για να στηθεί η τραγωδία της Έντας. Οι στήμονες για να υφανθούν τα επεισόδια που θα οδηγήσουν στην πτώση της κατακτητικής κόρης του στρατηγού, μιας γυναίκας  που περιφρονεί τα εσκαμμένα. Στην πραγματικότητα με την τραγωδία του αυτή ο Ίψεν δοκιμάζει το απώτατο της δραματουργικής του τόλμης. Φτάνει στο όριο και το προκαλεί. Όπως και να ‘χει η ηρωίδα του είναι μοναδική όχι μόνο στο δικό του ρεπερτόριο αλλά και σπάνια σε παγκόσμια κλίμακα.

Δεν μας ενδιαφέρει σήμερα ποιοι ήταν αυτοί που στο πρώτο ανέβασμα του έργου είχαν την προτίμηση του συγγραφέα. Αυτά τα στοιχεία, όπως και η υπόθεση του έργου  βρίσκονται προσιτά στις εγκυκλοπαίδειες και στα σχετικά site. Επικεντρωμένοι στην πρόσφατη τελευταία απόπειρα ανεβάσματος του έργου του ο συγγραφέας στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης, στις ερμηνείες των ρόλων, και κυρίως στην ενσάρκωση της τραγικής του ηρωίδας θα ήταν ικανοποιημένος. Το «Θέατρο Δωματίου» που αναλαμβάνοντας την ευθύνη της παραγωγής της Εντα Γκάμπλερ, εξασφάλισε έναν χώρο αξιοπρεπή, ταιριαστά εγκλιματισμένο, σε αρμονική περιβαλλοντική ατμόσφαιρα, σκηνοθετήθηκε μα σεβασμό στην ακεραιότητα του κειμένου, δεν το ανασκολόπισε με τα βαρβαρικά προσχήματα του δόγματος και των αιρέσεων του μεταμοντέρνου, επέλεξε ηθοποιούς επαρκείς για την διεκπεραίωση των ρόλων και  πειστικά πειθαρχημένων στις νεωτερικές εκδοχές των απόψεων που βουλήθηκε να επιφέρει  και το κυριότερο το σχήμα διέθετε μια ηθοποιό που αποδείχθηκε ιδανική για το πρόσωπο της ηρωίδας. Αλλά ας δούμε αναλυτικότερα τις εντυπώσεις από την παράσταση που παρακολουθήσαμε.

      Είναι προνόμιο για έναν κριτικό να διαθέτει ένα  μπακράουντ μιας τριακονταετίας  τουλάχιστον για να έχει την συγκριτική δυνατότητα  άλλων προγενέστερων παραστάσεων του ίδιου έργου και του ίδιου ρόλου, αλλά και την πορεία του συγκεκριμένου σχήματος, της ίδιας σκηνοθέτιδας και την εξέλιξη της ηθοποιού, τα στάδια ωρίμανσης, τα επίπεδα της δοκιμασίας. Αυτά τα χαρακτηριστικά σ’ έναν κριτικό μια σκηνοθέτης σε νηφάλια κατάσταση, με κρίση ισορροπημένη και αδιατάρακτη, θα πρέπει να την εύχεται και όχι να την αφορίζει. Εν προκειμένω ο υπογραφόμενος έχοντας παρακολουθήσει το «Θέατρο Δωματίου» από την «Μήδεια» του 1997 και ενδιάμεσα το «Ναι» της Καραπάνου το 2004 σκηνοθετημένα από την Άντζελα Μπρούσκου δεν θα είχα σήμερα την δυνατότητα να αντιλαμβάνομαι και να εκτιμώ ανάλογα τα σκηνοθετικά της ευρήματα, να αξιολογώ τις εμπνεύσεις της και να αναγνωρίζω κάποια χαρακτηριστικά εξελιγμένα η όχι. Ιδού ένα απόσπασμα από την κριτική μου της παράστασης εκείνης.

       «Η Άντζελα Μπρούσκου προσάρμοσε την αφηγηματική τεχνική που μεταχειρίσθηκε στη «Μήδεια» και τα παρόμοια παραστασιακά στοιχεία. Η συσσώρευση καρεκλών και σακουλών , οι μεταφορές τους, οι αναστοιβάξεις τους σε νέους σχηματισμούς χρησιμοποιήθηκαν τώρα για να υποβάλουν ένα διαταραγμένο ψυχικό τοπίο. Το πλαστικό υλικό προκαλεί μια αίσθηση αποξενωτική, παγερή,  χημική, εφιαλτική και μ’ όλα αυτά σημειολογικά παραπέμπει στην εποχή μας. Συμβολικά στον κόσμο του παρά φύσιν. Στην άρνηση του παραδοσιακού, της δοκιμασμένου φυσικού υλικού. Στη απόκλιση. Ο εφιάλτης με τις σιαμαίες εμπνέει τη σκηνοθεσία προς τον υπαινιγμό της διπλής προσωπικότητας σε κοινή εμπειρία. Δυο ηθοποιοί μοιράζονται τον αυτοπρόσωπο ρόλο πότε σε διπλοτυπία κι άλλοτε συμπληρωματικά η μια της άλλης. Εδώ σημειώνουμε την  ιδιοφυΐα της σκηνοθεσίας  και την κύρια αρετή της παράστασης. Μ’ αυτό το «κλειδί» η Μπρούσκου επιχειρεί πολλές εφαρμογές και παραλλαγές εφαρμογών, μεταθέσεις του προσώπου της ηρωίδας και εισάγει κι άλλα πρόσωπα στη δράση. Μοναδικό ψεγάδι της σκηνοθεσίας το μακροσκελές του αφηγήματος Ήταν απαραίτητη επέμβαση ώστε να μείνει πιο πυκνό το ουσιώδες».

      

      Τηρουμένων των αναλογιών αναγνωρίζουμε στην τωρινή παράσταση πολλά απ’ τα χαρακτηριστικά που διέκριναν την σκηνοθέτιδα της εποχής εκείνης. Εξ ίσου ευρηματική, εμπνευσμένη σε επιδεξιότητες και το σημαντικότερο στη διάπλαση του χαρακτήρα της Έντας, χαρακτήρα αποκλίνοντα ασφαλώς αλλά με τα δικά του χαρακτηριστικά, την υπεροψία, την εγωπάθεια, την σιγουριά της υπεροπλίας. Δίδαξε λεπτομέρειες, πρότεινε κινήσεις και ασφαλώς καθόρισε ένα πλαίσιο. Η εφαρμογή όμως όλων αυτών και ποιος ξέρει πόσων άλλων είναι ευδιάκριτο πως είναι εμπνεύσεις και αυτοσχεδιασμοί της Παρθενόπης Μπουζούρη. Ευφυές το εύρημα της αυτοκτονίας. Συνέπεια στο κείμενο αλλά η άποψη πως η Εντα Γκάμπλερ δεν πεθαίνει ποτέ και πολύ περισσότερο για μια ενοχή η για ένα ερωτικό πάθος. Το αλλόκοτο θηλυκό, το πότε αιλουροειδές πότε μεταφυσική παρουσία και  ξοανική ηγερία, πότε αμαζόνα και πότε μεγαλοαστή αντικομφορμίστρια, μια τραγική γυναικεία παρουσία με  υποκριτικό πλούτο, απότομες μετακινήσεις, απρόβλεπτες μεταπτώσεις όλα αυτά και τόσα άλλα αξιοθαύμαστα που μαγνητίζουν τα βλέμματα των θεατών, είναι δοσίματα αποκλειστικά της ηθοποιού. Αισθησιακή, προσφερόμενη  και απότομα απορριπτική. Την απολαμβάνεις. Δεν θα μπορούσε εύκολα ούτε ο σημερινός θεατής αλλά και ούτε ο συγγραφέας ο ίδιος να ελπίσει σε μια τόσο ιδανική Εντα Γάμπλερ από την Παρθενόπη Μπουζούρη.

       
Αναφέρθηκα παραπάνω για μηνύματα του συγγραφέα προς τους νεώτερους χρόνους.  Εφαρμόστε τα παραδείγματα μας απέναντι στους μα μακρόσυρτους ρομαντικούς και φέρτε τις διάρκειες και των δικών μας έργων στα δεδομένα της εποχής σας. Μην τους επιτρέπεται να πλατειάζουν. Σφίξτε και συμπυκνώστε. Βοηθείστε την παράσταση, τον ηθοποιό και τους θεατές. Αυτό στην  παράσταση του «Μπάγκειον» δε τηρήθηκε. Υπήρχαν συχνοί πλατειασμοί, που εξαντλούσαν τις σκηνοθετικές εμπνεύσεις και πρόδιδαν τις αμηχανίες των συντελεστών. Συσφίξεις και περικοπές θα περιόριζαν τη διάρκεια της παράστασης κατά 20’ και θα αναδείκνυαν τα ουσιώδη του έργου.

       

       Στους άλλους ρόλους όλοι σχεδόν οι ηθοποιοί του σχήματος αρίστευσαν. Η σκηνοθεσία επιχείρησε να υποδείξει μια υποκριτική ανάλογη με τον χαρακτήρα του ήρωα. Ενδιαφέρουσα πρόθεση αλλά δεν είμαι βέβαιος πρώτον αν λειτούργησε και δεύτερον αν ήταν εύληπτη και απαραίτητη. Η έμπνευση να δώσει στον Τέσμαν, Ανδρέα Κωνσταντίνου, χοροκινητικά στοιχεία ενός παιχνιδιάρη κλόουν, προφανώς για να υπονομευθεί αρσενικός ο ρόλος του συζύγου, αφέλειες που αδυνάτισαν την άποψη γιατί εκλήφθηκαν ως μανιέρα του συγκριμένου ηθοποιού. Όλοι οι άλλοι ηθοποιοί της διανομής σταθερά πάνω απ’ το μέσο όρο. Θερμή και εγκάρδια η παρουσία της Χριστίνας Παπαδοπούλου, αισθαντικό και άμεσο παίξιμο, ισορροπημένη αντίστιξη στην ηφαιστειώδη ιδιοσυγκρασία της Εντας. Στέρεη η ερμηνεία του Φιντέλ Ταλαμπούκη με έγκυρες γραμμές ο σχεδιασμός του δικαστή Μπρακ. Πειστική η μοιραία παρουσία του συγγραφέα Λέβμποργκ από τον εξαιρετικό Θάνο Παπακωνσταντίνου, λιτός, συγκρατημένος, φορέας του καταλυτικού ρόλου.  Το αίνιγμα της συνεχούς παρακολούθησης των έξω προσώπων ως σκιές καχυποψίας δεν μπόρεσα να το λύσω. Δυσκολεύομαι να αναφερθώ ονομαστικά στον καθένα απ’ τους άλλους ηθοποιούς επειδή δεν έχω πρόγραμμα με τις εικόνες καθενός ώστε να ξεχωρίζω ποιος είναι ποιος.

       Γιώργος Χατζηδάκης

Κάτι που σίγουρα Δεν Είναι Λίγο

Η «Β ρ α χ ε ί α Λ ί σ τ α»

Σαν ένα παιχνίδι συναναστροφής,

σαν την "Μπερλίνα"

Ζωηρό ενδιαφέρον έχει προκαλέσει ανάμεσα στους φίλους της ομάδας «Τόπος Θεάτρου» και στους προσωπικούς μου του Χρονολογίου μου η ιδέα της «Βραχείας Λίστας», μιας κατάστασης προτιμήσεων, επιλογών και αξιολογήσεων με νέες ηθοποιούς, νεότερες η και λιγότερο νέες – η ηλικία παραμένει απροσδιόριστη – που έχουν σημειώσει αξιόλογες ερμηνείες και που παρέχουν υποσχέσεις για ακόμα καλύτερες επιδόσεις.

Ο κατάλογος με κορίτσια νεοφώτιστα με μόνο ένα δείγμα δουλειάς και άλλα πιο έμπειρα και σε περισσότερα δοκιμασμένα, ακόμα και μερικές που αναμετρήθηκαν με δύσκολα και τα καταφέραμε να συμπληρωθεί ως τώρα μια λίστα εικοσιδύο (22) προτιμήσεων από θεατρόφιλους που έχουν διαμορφώσει τις επιλογές το

Ήδη τρεις ηθοποιοί έχουν συγκαταλεχθεί στην λεγόμενη «Βραχεία Λίστα», που έχουμε υπολογίσει να συμπεριληφθούν δώδεκα εν συνόλω. Αναφέρουμε τις τρεις διευκρινίζοντας πως η σειρά είναι τυχαία και οπωσδήποτε δεν είναι αξιολογική. Μαρία Κίτσου, Τζένη Θεωνά και Λουκία Μιχαλοπούλου. Αυτές κρίναμε ως Εκλεκτές και άξιες να αντιμετωπίσουν τους μεγάλους και απαιτητικούς ρόλους και παραθέτουμε παρακάτω τα ονόματα αυτών που αποτελούν τις προτάσεις σας ως τώρα !



Λένα Δροσάκη, Ραφαέλα Κονίδη, Γιούλικα Σκαφιδά, Λένα Παπαληγούρα, Παρθενόπη Μπουζούρη, Μαρία Πρωτόπαππα, Μαρία Ναυπλιώτου, Κατερίνα Μισιχρόνη, Κόρα Καρβούνη, Στεφανία Γουλιώτη, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Ηρώ Μπέζου, Ανθή Ευστρατιάδη, Εύη Σαουλίδου, Φωτεινή Αθερίδου, Ευαγγελία Συριοπούλου και μια νεότερη φουρνιά με τις Σίσσυ Τουμάση, Κίττυ Παϊταζόγλου, Ευθυμία Καρακατσάνη, Αμαλία Νίνου και Κατερίνα Μαυρογεώργη.



Υπάρχουν ερωτηματικά σχετικά με κάποιες προτάσεις για τις οποίες τίθεται ένα ηλικιακό όριο και επίσης πως αρκετές από τις αναφερόμενες έχουν ήδη διεκπεραιώσει δυο και τρεις φορές ρόλους πρωταγωνιστικούς και μεγάλους οπότε οι συγκρίσεις θα είναι άνισες για τις νεότερες και φερέλπιδες.

Προσωπική μου άποψη, που την βάζω στην κρίση σας είναι να ισχύσει το όριο των 40 χρόνων και των πρωταγωνιστικών ρόλων οπότε εξαιρούνται οι μισές από τις προτεινόμενες.



Στην ερώτηση που αποσκοπεί αυτή η διαδικασία της Βραχείας Λίστας είναι πως δεν αποσκοπεί πουθενά, σε καμία επίσημη θεσμοθέτηση. Είναι ένα παιχνίδι συναναστροφής, κάτι σαν την παληά Μπερλίνα, που μας δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ μας και κυρίως να γνωρίσουμε τις νέες δυνάμεις του θεάτρου μας και να υποκινηθούμε να τις δούμε στη σκηνή.

Λίγο είναι;