Τρίτη 14 Ιουνίου 2022

Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε, γέλασε !

Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε, γέλασε !

Από τα δώδεκα κράτη και κρατίδια των Βαλκανίων κανένα δεν βρίσκεται σε θέση να ανταγωνιστεί τις ευρωπαϊκές χώρες σε πολιτιστική ανάπτυξη, καλλιτεχνική παραγωγή και αριθμό αξιόλογων δημιουργών εκτός από την Ελλάδα. Σε ορισμένους τομείς μάλιστα η Ελλάδα υπερέχει στα ευρωπαϊκά μέτρα. Στην ουσία όμως τα Βαλκάνια, μεγάλες και μικρές επικράτειες είναι μπολιασμένες πολιτιστικά, σε διάφορες περιόδους της ιστορίας από την Ελλάδα και τους Ελληνες.

Συχνά ξεθάβονται σε βαλκανικά εδάφη κοντά στην Ελλάδα η και μακρύτερα ευρήματα μακεδονικά, νομίσματα η και αγγεία. όστρακα μυκηναϊκά η των κλασικών χρόνων όπως και μεταγενέστερα. Απόδειξη πως από χρόνια πανάρχαια τα μέρη αυτά σχετίζονταν στενά με την Ελλάδα. Οι περισσότεροι βαλκάνιοι ξέρουν μεγάλα η μικρά αποσπάσματα από την αρχαία ελληνική μυθολογία, ονόματα θεών και ηρώων, ξέρουν για τον τρωικό πόλεμο, τις περιπλανήσεις του Οδυσσέα και κομμάτια απ' την Αργοναυτική εκστρατεία. Την ελληνική γλώσσα λίγοι την ξέρουν αρκετά και άλλοι σποραδικές λέξεις.

Με την Ρουμανία ιδιαίτερα η σχέση μας υπήρξε στενή ακόμα και πριν τον 19ο αιώνα και η γλώσσα μας είχε μεγάλη διάδοση ανάμεσα όχι μόνο σε μορφωμένους Ρουμάνους αλλά και σε εμπόρους, μεταπράτες, ναυτικούς και γυρολόγους. Το ίδιο αν και με σημαντικές διαφορές λειτούργησε η ελληνική επιρροή και στη Βουλγαρία που οι σχέσεις με το ελληνικό στοιχείο κρατάει απ' το Βυζάντιο.

Αντίθετα με την Αλβανία μόνο τα τελευταία τριάντα χρόνια που άνοιξαν οι δρόμοι και πολλοί Αλβανοί μετανάστευσαν στην Ελλάδα η σχέση μας με το λαό αυτό εξελίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε πολλούς τομείς με εντυπωσιακό ποσοστό στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Πάνω από δέκα είναι οι Αλβανοί ηθοποιοί που σπούδασαν θέατρο στην Ελλάδα και ο χειρισμός της γλώσσας μας είναι σχεδόν τέλειος. Η βαλκανική χώρα που βρίσκεται σήμερα από άποψη πολιτιστικής προσέγγισης με την Ελλάδα περισσότερο από κάθε άλλη είναι η Αλβανία έχοντας βιώσει ένα βαρύ σκοταδιστικό παρελθόν την περίοδο της δικτατορίας του Ενβερ Χότζα που κράτησε μισό αιώνα.

Η Σερβία ανέπτυξε ένα πολιτιστικό επίπεδο αλλά οι επιρροές από τη χώρα μας υπήρξαν περιορισμένες ωστόσο λογαριάζεται από πολλές ιδιορρυθμίες λόγω της σύνθεσης του πληθυσμού της και τις πολλές μεταλλάξεις που πέρασε μέσα στον 20ο αιώνα, Τώρα βρίσκεται κατακερματισμένη σε μικρότερα κρατίδια με τα δικά του πολιτιστικά χαρακτηριστικά το καθένα.

Χρειάζεται εδώ να επαναλάβουμε πως όλες αυτές οι μικρές και μεγαλύτερες βαλκανικές χώρες υστερούν κατά πολύ από τις ευρωπαϊκές και πως μήτρα πολιτισμού για όλες αυτές είναι η κατά πολύ περισσότερο αναπτυγμένη σε κάθε επίπεδο ιδιαιτέρα στις τέχνες και πιο ειδικά στο θέατρο. Αξίζει εδώ να αναφερθεί πως από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τις αρχές του εικοστού τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία τις επισκέπτονταν κάθε καλοκαίρι πέντε και περισσότεροι ελληνικοί θίασοι ( συχνά και ξένοι) με κλασικό ρεπερτόριο και τραγωδίες με τους πιο ονομαστούς και άξιους καλλιτέχνες.

Να αναφέρουμε πως η Βάρνα και η Φιλιππούπολη στη Βουλγαρία και το Βουκουρέστι ( που από τα 1818 υπήρξε η κοιτίδα τόσο του ελληνικού όσο και του Ρουμανικού θεάτρου ) και το Πλοέστι και το Βουκουρέστι στη Ρουμανία, κι όχι μόνο εκεί, τόσο η ομογένεια όσο και οι ντόπιοι είχαν γαλουχηθεί από τις παραστάσεις και τις ερμηνείες των ελληνικών θεατρικών συγκροτημάτων και οι μαρτυρίες μιλάνε για ξέφρενο ενθουσιασμό.

Ωστόσο στα χρόνια που ακολούθησαν οι μεταβολές που σημειώθηκαν σ΄ όλα τα Βαλκάνια ιδιαίτερα όμως στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία υπήρξαν κοσμογονικές και οι σχέσεις με την Ελλάδα διαφοροποιήθηκαν. Πόλεμοι και καθεστωτικές μεταβολές άλλαξαν τελείως το κλίμα. Μόνο πρόσφατα οι ισορροπίες αρχίζουν να αποκαθίστανται. Το ενδιαφέρον για τα πολιτιστικά άρχισε στις δυο αυτές χώρες να ζωντανεύει. Σεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ποιό είναι το επίπεδο του θεάτρου στις δυο αυτές χώρες τις πιο υπολογίσιμες από τις υπόλοιπες.

Οπωσδήποτε, όπως σημείωσα στην αρχή καμιά σύγκριση, των βαλκανικών χωρών με την Ευρώπη δεν συγκρίνεται. Όσο για την Ελλάδα αν κατά ένα πολύ μικρό μέρος λογαριάζεται κι αυτή χώρα βαλκανική σε πολλούς τομείς και στο θέατρο ιδιαίτερα η υπεροχή της έναντι όλων των χωρών της γηραιάς ηπείρου βρίσκεται σε σταθμά πολύ ανεβασμένα από κάθε άποψη. Στο πατρογονικό μας προνόμιο του αρχαίου δράματος υπερέχουμε ακόμα και με μέτριες αποδόσεις.

Αποτελεί πολιτική υποχρέωση μια μεθοδευμένη πολιτιστική προσέγγιση της χώρας μας με τα κράτη της βαλκανικής με τα οποία χιλιετίες μας συνδέουν και υπογραμμίζουν τον ηγετικό χαρακτήρα της ελληνικής υπεροχής από την μαρτυρία των αιώνων. Υπάρχουν όμως προβλήματα για ένα παρόμοιο εγχείρημα, Υπάρχουν φυλετικές διαφορές, κοινωνικές αντιλήψεις, πολιτειακή συνείδηση, αντιδράσεις ψυχολογικών διαφορών, διαφορά στη γλώσσα, στην επικοινωνία, στην δεκτικότητα, στην αφομοιωτική ικανότητα.

Δεν είναι μόνο αυτά. Ξέρουν καλά πόσο εκρηκτικές μπορεί να είναι οι αντιδράσεις αμεθόδευτων προσεγγίσεων. Θα μπορούσα να απαριθμώ χίλιες ακόμα δυσκολίες μιας αμεθόδευτης και από άτομα απολύτως ακατάλληλα, άτομα με απωθημένα, ανεπιβεβαίωτα και πρόσωπα των σελέμπριτυ και των κοσμικών σκανδάλων. Το δυσκολότερο κομμάτι για μια διαβαλκανική συνεργασία είναι η σωστή επιλογή των ατόμων που θα την επιχειρήσουν.



Γιώργος  Χατζηδάκης

Τετάρτη 25 Μαΐου 2022

Θ α ν ά σ η ς Α υ γ ε ρ ι ν ό ς

 Φασισμός σε τηλεοπτικό κανάλι.


Τι έγινε ο Θανάσης Αυγερινός , πολεμικός ανταποκριτής στο ουκρανικό μέτωπα με τις αντικειμενικότερες ανταποκρίσεις κα τα πάντα τεκμηριωμένα ρεπορτάζ που τον βλέπαμε να ξεχωρίζει στο κεντρικό δελτίο του OPEN απ' όλους του συναδέλφους του που τους έχει διαβρώσει η φιλοδυτική προπαγάνδα. Θα τον αναζητήσω στη σελίδα του και θα τον ψάξω και σ΄ άλλα κανάλια η μήπως σε ανεξάρτητα πρακτορεία. Σας βεβαιώνω κατηγορηματικά πως ποτέ δεν τον άκουσα να μεροληπτεί υπέρ των Ρώσων αλλά α' την περιορισμένη του συμμετοχή στο δελτίο έβλεπες την πραγματικότητα να λάμπει.
Η ρήξη με τους "συναδέλφους" προήλθε από τον γερμανόφιλο Παντελή Βαλασσόπουλου, ανταποκριτή του καναλιού στο Βερολίνο, την εστία του ναζισμού, που αιματοκύλησε την Ευρώπη πριν από μόλις 70 χρόνια και υποστηρίκτρια σήμερα της δημοκρατίας και αρχόντισσας του ΝΑΤΟ.

Ένταση επικράτησε στον «αέρα» του Open TV και κατά τη διάρκεια της πρωινής ενημερωτικής εκπομπής «Ωρα Ελλάδος». Στο πάνελ φιλοξενήθηκαν μέσω skype οι ανταποκριτές του «Ανοιχτού Καναλιού» σε Μόσχα και Βερολίνο, Θανάσης Αυγερινός και Παντελής Βαλασόπουλος, αντίστοιχα. Σε μια συζήτηση που εξελισσόταν γύρω από τα τεκταινόμενα στον πόλεμο της Ουκρανίας, ο Θανάσης Αυγερινός μετέδιδε τα στοιχεία του ρεπορτάζ του με τον ανταποκριτή από το Βερολίνο να προσπαθεί να αντικρούσει κάποια από τα λεγόμενά του.
«Η Μόσχα λέει ότι οι Ευρωπαίοι δεν κατάφεραν ούτε μία φορά το Κίεβο να το πείσουν να υποχωρήσει και σε ό,τι αφορά στην Μαριούπολη και τους ανθρωπιστικούς διαδρόμους, οι μαρτυρίες των κατοίκων λένε ότι δεν τους αφήνουν να βγουν από την πόλη το εθνικιστικό τάγμα του Αζόφ. Θα προκαλέσω όποιον έχει μία μαρτυρία έστω να καταγγείλει κάτι διαφορετικό» είπε ο Αυγερινός.
Σε μέσο ανεξάρτητο όμως όχι ρωσικό, λέει ο Βαλασόπουλος, και προσθέτει, απαγορεύεται στα ρωσικά Μέσα, είναι ελεγχόμενα τα πράγματα.
Ο Αυγερινός στη συνέχεια είπε: «Οσοι γνωρίζουν τι εστί τάγματα Αζόφ και τι έχουν τραβήξει οι άνθρωποι από την κατάληψη της Μαριούπολης εδώ και χρόνια. Τα τάγματα του Αζόφ δεν υπακούν πλέον στο Κίεβο. Δεν μπορεί να τους πείσει το Κίεβο».
Αμάν με αυτό το Αζόφ, πόσοι είναι πια και δεν μπορεί ολόκληρη η Ρωσία να τους κάνει καλά, αναρωτήθηκε ο Βαλασόπουλος.
Βαλασόπουλος: Είναι θέμα πώς το βλέπει ο καθένας. Μπαίνουν οι τύποι από τη Συρία, μπαίνουν οι Βάγκνερ, έχουν μπει οι Τσετσένοι, τι δουλειά έχουν οι Τσετσένοι;
Αυγερινός: Ανοιξε καμιά γεωγραφία, είναι ρωσική επαρχία η Τσετσενία, Ρώσοι στρατιώτες είναι.
Βαλασόπουλος: Υποτίθεται ότι στην Μαριούπολη είναι οι Αζόφ, δύο εβδομάδες δεν μπορεί να τους κάνει καλά ο ρωσικός στρατός; Την έχουν ισοπεδώσει.
Αυγερινός: Έπρεπε να την ισοπεδώσουν περισσότερο για να είναι ευχαριστημένος ο Παντελής... Όποιος θέλει να αμφισβητήσει στοιχεία του ρεπορτάζ μου με επιχειρήματα. Κάποιοι συνάδελφοι ενεπλάκησαν πολύ πρόσφατα. Παρακολουθώ τον εμφύλιο της Ουκρανίας από το 2014. Θα παρακαλέσω λίγο μεγαλύτερο σεβασμό για το τι γνωρίζει ο καθένας στο ρεπορτάζ. Καμία προσωπική κουβέντα για το ρεπορτάζ μου δεν θα ανεχτώ. Λέω ξεκάθαρα ότι η Σπάρτα είναι αριστερή οργάνωση και το Ντονιέτσκ αυτοανακηρύχθηκε σε λαϊκή δημοκρατία γιατί έχουν τις ρίζες τους στην σοβιετική εποχή.
Βαλασόπουλος: Το ότι λένε αυτοί ότι είναι αριστεροί, δεν λέει τίποτα.
Αυγερινός: Μπορείς να το αμφισβητήσεις Παντελή με επιχειρήματα; Ξέρεις ποιος είναι ο Μοτορόλα;
Κάπου εκεί έπεσαν οι τόνοι κι άλλαξε η κουβέντα, με τους παρουσιαστές της εκπομπής να πηγαίνουν σε διάλειμμα...
Να προσθέσω εγώ ένα στοιχείο. Να θυμίσω πως η συντριβή της χιτλερικής Γερμανίας έγινε στο Στάλιγκραντ. Ποιός φασίστας θα μπορούσε να ξεχάσει το Στάλιγκραντ. Καλά τα λέω Παντελή Βαλασσόπουλε;

Γιώργος Χατζηδάκης

Τρίτη 3 Μαΐου 2022

Φάρσα, χτυπημένη από μανία σκηνοθετισμού, αυτοκτόνησε

Νικολάι Έρτμαν : Ο Αυτόχειρας   Θέατρο ΚΟΤΟΠΟΥΛΗ REX


 Μπορεί ν’ ακουστεί κάποιος να λέει, «ωχ, βαρέθηκα τη ζωή μου» η «θα προτιμούσα να πεθάνω», παρόμοιες κουβέντες μπορεί να είναι συνηθισμένοι στεναγμοί απογοήτευσης, απελπισίας και φτώχειας αλλά μερικοί απ’ αυτούς που τις ακούνε να τις θεωρήσουν και  επίσημες και συνειδητές προθέσεις αυτοκτονίας. Κι έτσι καλείται αυτόματα η θεατρική μούσα της παρεξήγησης, της παρανόησης και καταχαρούμενη βρίσκει το υφάδι να πλέξει τη φάρσα της. Στο άκουσμα μιας φράσης σαν αυτήν που ξεστομίζει κάποιος σαν τον Σεμιόν σε μια στιγμή απογοήτευσης, αυτού που βρίσκονται κοντά του, είτε η γυναίκα του είτε η πεθερά του, μπορεί και κάποιοι φίλοι και γείτονες να θεωρήσουν πως στ’ αλήθεια η απόφαση της αυτοκτονίας είναι οριστική. Αν κατάλαβα καλά αυτή που πρώτη την πίστεψε ήταν η κυρά του κι αυτή της έβαλε φόκο και η φήμη λαμπάδιασε όλοι την πόλη.

Οι πιο πολλοί βρήκαν στην πρόθεση του Σεμιόν να τερματίσει το βίο του ενδιαφέρουσα και βολική για  τα συμφέροντα τους κι έτσι άρχισε ατέλειωτο κουτσομπολιό όπου καθένας έλεγε την γνώμη του συμφωνούσε η διαφωνούσε, φιλοσοφούσε η σχολίαζε, σοκαρισμένος από μια τόσο αναπάντεχη και μοιραία απόφαση. Ωστόσο για να είμαι ειλικρινής μαζί σας πρέπει να σας ομολογήσω πως τα περισσότερα από όσα σας εξέθεσα πιο πάνω περισσότερο τα συμπέρανα παρά τα άκουσα. Κι αυτό μια νέα αντίληψη περί σκηνοθεσίας (Γιώργος Παπαγεωργίου) είναι να σβουρλίζεται ένας συρφετός από ηθοποιούς, ντυμένους αλλόκοτα και ατσούμπαλα, ένας πανζουρλισμός αλλόφρονας, σαν ένα ρεύμα ορμητικό όπως εκείνες οι μακρόσυρτες μασκαράτες του καρνάβαλου.

 Το χαρακτηριστικό ωστόσο αυτής της δαιμονιώδους παλάβρας είναι το ασύδοτο ξεφωνητό, κραυγών και στριγκλισμάτων που ενισχυμένες με φορητά μικρόφωνα σε κάθε ηθοποιό δημιουργούσε ένα απελπιστικό χάος που καμιά λέξη δεν έμενε ακέραιη για να βγάλει ο ταλαίπωρος θεατής ένα υποτυπώδες νόημα από το τι λέγεται. Κι αυτό γίνεται σ’ ένα θέατρο φτιαγμένο για να ακούγονται τα θεατρικά κείμενα με τον σεβασμό που τους αρμόζει. «Σαν βιολαντσέλο» είχε χαρακτηριστεί η φωνή εκείνης που το συγκεκριμένο το θέατρο μελετήθηκε και κατασκευάστηκε γι αυτήν και το θίασο της. Τι βλασφημία !

 Η κωμωδία, όπως και η εξαδέλφη της η φάρσα έχουν τους δικούς του κώδικες. Το τσίρκο, με το εξωφρενικό και παράταιρο πλήρωμα του διαθέτει έχει κι αυτό κώδικές που δεν γίνεται να συγκριθούν με αυτές του θεάτρου. Ο καρνάβαλος επίσης με τους μασκαρεμένους και της εξωφρενικές παράτες του υπάγεται σε άλλη κατηγορία. Αν οι σκηνοθετικές σου εμπνεύσεις σε οδηγήσουν να αναμίξεις για λόγους εντυπωσιασμού η επειδή το κείμενο που σού ‘ τυχε είναι μεν φάρσα αλλά με υποθερμία, η λύση δεν είναι να μεταγγίσεις ενέργεια από άλλο είδος γιατί έτσι συνθλίβεις το έργο σου, αυτό για το οποίο έχεις αναλάβει την ευθύνη να παρουσιάσεις και κυριολεκτικά το καπελώνεις με στοιχεία αλλότρια. Αν μάλιστα τα δάνεια στοιχεία διαθέτουν σκηνική δυναμική τότε καταδικάζεις την φάρσα σου σε ακόμα μεγαλύτερη αδράνεια. Όπερ και εγένετο. Κέρδισε το θέαμα και έχασε το θέατρο αφήνοντας στον θεατή την ενδυματολογική ετερόκλητη τερατοποίηση των ηθοποιών ως κυρίαρχη εντύπωση και πολύ λιγότερο το μοτίβο της φάρσας και την υποκριτική προσπάθεια των ηθοποιών να υπερασπιστούν το ρόλο τους.

Η ανυπόστατη φήμη πως ο αγαθός παρίας Σεμιόν έχει πάρει την απόφαση ν ΄αυτοκτονήσει δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για την αυθεντικότητα της.. Την καθολική βεβαιότητα πως ο αγαθός συμπολίτης τους αποφάσισε με τα σωστά του να εγκαταλείψει τα καλά του επίγειου κόσμου έχει γίνει κοινή βεβαιότητα και ο καθένας από τη θέση του και την σχέση του με τον μέλλοντα αυτόχειρα δοκιμάζει τα συναισθήματα του η και τα συμφέροντα που θα θιγούν η θα ωφεληθούν κι ακόμα σε ποια φιλοσοφικά συμπεράσματα καταλήγει σχετικά με τη ζωή και τον θάνατο. Κάθε αυτοκτονία έχει το κοινωνικό της αντίκτυπο. Αν περισσότερες λεπτομέρειες από τις αντιδράσεις των συμπολιτών του Σεμιόν μου διαφεύγουν είναι αποτελέσματα της ακουστικής σύγχυσης φωνών, οργάνων και μικροφώνων που μου δυσκόλεψαν μια πλήρους και συνεχή ακουστική επαφής με το κείμενο. Υπάρχει ωστόσο ακόμα μια αιτία της σύγχυσης για την οποία θα σας ενημερώσω λίγο παρακάτω.

Στη συνέχεια λοιπόν ο Σεμιόν κάτω από τη βεβαιότητα πως θα αυτοχειριασθεί και την πίεση που ασκεί πάνω του η ανυπομονησία του εγχειρήματος από τους θιασώτες συνυπολογιζόμενης και παρά την αντίδραση της απαρηγόρητης συζύγου, του αποφασίζει να προβεί στο απονενοημένο και να βρεθεί αυτοκτονημένος στο νεκροκρέβατο του με την ψιλή διαφορά πως ο ίδιος απολύτως αντίθετος αλλά για να μην πάει κόντρα το ρεύμα σκαρφίζεται να προσποιηθεί τον αυτόχειρα. Και ούτως και εγένετο.

Το επιθυμητό σασπένς εξασφαλίστηκε για τους τεθλιμμένους συμπολίτες που περιδιαβαίνουν τον νεκρό σχολιάζοντας τις αρετές του εκλιπόντος και οφέλη που καθένας αποκομίζει κατακρίνοντας η και φιλοσοφώντας για το ακατανόητο της εγκατάλειψης των απολαύσεων της ζωής αλλά η μακάβρια όσο και διάψευση των προσδοκιών του καθενός έρχεται απροσδόκητα μα την αποκάλυψη πως ο Σεμιόν δεν μετοίκησε αλλά βρίσκεται ανάμεσα τους ζωντανός, εξ ίσου καταφρονεμένος. Οι απογοητεύσεις των επενδυτών στην αυτοχειρία του Σεμιόν αυτονόητη. Μια ζωή θλιβερή δεν προσφέρεται σε κανένα επιχείρημα ενώ ένας θάνατος και πολιτικά και θρησκευτικά είναι χρήσιμος. Αυτό είναι το έργο του Έρτμαν προσπάθησε να δώσει μια ρεαλιστική εικόνα μιας εποχής αλλά ο φαρσική μεταμφίεση του δεν ξεγέλασε την εξουσία πολύ περισσότερο όταν το καθεστώς είναι μυγιάγγιχτο σε κριτικές κι έτσι το έργο έμεινε για χρόνια απαγορευμένο και ο συγγραφέας του στην εξορία.

Ένα πανομοιότυπο έργο ελληνικής κοπής κεντημένο πάνω στον ίδιο καμβά με τα ίδια τερτίπια και τα κλασικά γνωρίσματα της φάρσας σταδιοδρόμησε θριαμβευτικά στον καιρό των μπουλουκιών. Η ιστορία σαν κοπιαρισμένη από το ρωσικό έργο  με τον κεντρικό ήρωα να καμώνεται τον αυτοκτονημένο με τους συγγενείς, φίλους και συγχωριανούς να εκδηλώνουν ελεύθερα τα αισθήματα τους για τον πεθαμένο και να τον στολίζουν μοιρολογώντας τον με κάθε παράπονο, κουσούρι, η κατηγορία ώσπου ο πεθαμένος από τα πολλά και υπερβολικά που του καταλόγιζαν ζωντανεύει ξαφνικά σκορπώντας τον τρόμο στους μοιρολογιστές αλλά και με την μπάττα που βγάζει από το φέρετρο του αρχίζει να κοπανάει τους τεθλιμμένους που τρέχουν που πατείς με πατώ σε να βγούν απ’ τη σκηνή για να γλυτώσουν τον ξυλοδαρμό και τις μπαταριές, «Ο Λάζαρος» ήταν ο τίτλος της δημοφιλέστατης εκείνης νούτικης κωμωδίας που κάθε φορά που έμπαινε στο πρόγραμμα παραστάσεων κάποιου μπουλουκιού το κοινό χαιρόταν χαρά μεγάλη.

Οι ηθοποιοί του «Αυτόχειρα», αποτελούν άριστες επιλογές του σκηνοθέτη με κορυφαίο τον πρωταγωνιστή, στο είδος του καρατερίστα, μπούφου κωμικού, είδος που σπανίζει στο θέατρο μας. Δυστυχώς τα πολλά τερτίπια της σκηνοθεσίας δεν άφησε ούτε τον καλλιτέχνη ούτε του θεατή να χαρούν την πλούσια Γκάμα του Μανώλη Μαυροματάκη. Το αναμενόμενο πήραμε από την Ναταλία Τσαλίκη ( πεθερά) και κάτι περισσότερο από την Αγορίτσα  Οικονόμου στον ρόλο της συζύγου. Ο Κώστας Μπερικόπουλος, ιδιαίτερος χαρακτήρας και παρουσία, ομοίως και ο Νίκος Καρδώνης, ( θυμηθείτε «Το Παλτό») στοιχείο πάντα θετικό όπου και τον συναντήσεις. Με την διατύπωση κανένας και καμία δεν υστέρησαν σ’ αυτό που τους ζητήθηκε καλύπτω την εντύπωση μου για όλους τους υπόλοιπους. Συνοψίζοντας ρόλοι και έργο οδηγήθηκαν εκτός θεάτρου προς τον εσφαλμένο δρόμο του ανούσιου θεάματος. Ετσι καταλήγοντας θεωρώ πως ο σκηνοθέτης μου στέρησε την χαρά αλλά και την ουσία το έργου.

Γιώργος Χατζηδάκης

Παρασκευή 25 Μαρτίου 2022

Με σημειολογικές τρικλοποδιές


Ζαν Ανούιγ : Αντιγόνη                                                                               Θέατρο Τέχνης

Η τραγικότητα του ανθρώπου έγκειται στη σύγκρουση ανάμεσα στο φυσικό ένστικτο και την ιστορική ανάγκη. Ανάμεσα στο αίσθημα και στο χρέος. Ανάμεσα στο πρέπει και στο θέλω. Αυτό εξ άλλου είναι και το βασικό χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο απ’ όλα τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου. Σ’ αυτό κεντράρει ο μέγας δάσκαλος Σοφοκλής κι αυτό έρχεται να μας ξεκαθαρίσει μετά από δυόμιση χιλιάδες χρόνια ο κοσμικός Ανούιγ. Βέβαια ο αρχαίος ποιητής πλαταίνει τον προβληματισμό του αντιπαραθέτοντας την κοσμική εξουσία με το ιερατείο. Στην ουσία εμφανίζει την Αντιγόνη υποκείμενη στις θρησκευτικές επιταγές του ύψιστου Μυστηρίου της  ταφής και τον Τειρεσία υποστηρικτή των θέσφατων. Αλλά το θέμα ο Ανούιγ το επεξεργάζεται με άλλη προβληματική εντοπίζοντας αποκλειστικά την σύγκρουση Αντιγόνης και Κρέοντα. Γδύνει από το κλασικό του πρότυπο από κάθε ντύμα ποιητικό, μεταφυσικό η μυητικό. Κρατάει μόνο την σύγκρουση ανάμεσα στην ανένδοτη κόρη και στον βασιλιά. Ίσως η λέξη σύγκρουση δεν είναι η κατάλληλη αν καταλήξουμε πως η Αντιγόνη που μας εμφανίζει ο Γάλλος δραματουργός είναι μια ψυχοπαθολογική περίπτωση, βαθύτατα καταθλιπτική που στην πραγματικότητα δεν υπερασπίζεται τίποτα παρά την εμμονική της θέση. Μια ψυχολογία με το στίγμα της αιμομιξίας. Μια πεισιθάνατη φύση.



Μας το ξεκαθαρίζει από τον πρόλογο του ακόμα ο συγγραφέας λέγοντας πως η Αντιγόνη βρίσκεται εδώ για να πεθάνει. Δεν ενδιαφέρεται για τις χαρές της ζωής, δεν φροντίζει την εμφάνιση της, δεν ακουμπάει σε κάποιο σκοπό, δεν διασκεδάζει, δεν αποδέχεται καμιά εξήγηση η αποκάλυψη, δεν την δελεάζουν οι προοπτικές του αρραβώνα της. Έχει αρπαχτεί από την απόφαση της ταφής του αδελφού της και δεν την εγκαταλείπει, ούτε την διαπραγματεύεται,  σαν να ζητούσε απεγνωσμένα μια πρόφαση για να πεθάνει. Εδώ ο πάσχων άνθρωπος είναι ο Κρέων. Έχει προηγηθεί το έργο του Σάρτρ ο «Θεός και ο διάβολος». Εκεί τοποθετείται  ως αξίωμα πως ένας παπάς ακόμα κι αν έχει ψυχολογία στρατηγού πρέπει να ασκεί το οποιοδήποτε καθήκον ως παπάς, να συγχωρεί και όχι να σκοτώνει και ο στρατηγός πρέπει να ενεργεί  σαν στρατηγός, να σκοτώνει ακόμα κι αν ψυχολογία του ψυχολογία παπά, του υποβάλλει να συγχωρεί. Οι θέσεις των δυο Γάλλων στοχαστών, απόλυτες, που προβληματίζονται μέσα στη δεκαετία του δεύτερου πολέμου και τους προβληματισμούς που προκύψανε από τις προπολεμικές και τις μεταπολεμικές συνθήκες, συγγενεύουν ως προς το πρόβλημα της ευθύνης και καταλήγουν όχι μακριά ο ένας απ΄ τον άλλο.

Ο Κρέων δεν φιλοδόξησε να κυβερνήσει τη Θήβα. Η εξουσία δεν ήταν ο στόχος του. Υποχρεώθηκε. Ο πόλεμος, η καταστροφή, το δυσοίωνο μέλλον, τα δεινά που είχαν προηγηθεί και η κατεστραμμένη πόλη από την συγκρουση των γιών του Οιδίποδα  απαιτούσαν άμεσα έναν άρχοντα. Συγγενής της Ιοκάστης, αρχοντικό σόϊ, της ηγεμονικής δυναστείας των Λαβδακιδών, με ανάλογες επιρροές στο λαό της Θήβας, όταν του προτάθηκε η εξουσία, προβληματίστηκε ανάμεσα στο Όχι της ανευθυνότητας και της ανεμελιάς  και στο Ναι της ευθύνης. Και είπε Ναι. Άμεσο καθήκον της εξουσίας που επωμίσθηκε ήταν να αποτρέψει την συνέχιση των συμφορών που έπληξαν την πόλη, να βάλει νόμους και να μην αφήσει καμιά αμφισβήτηση για την εγκυρότητα και την ισχύ τους παίρνοντας πάνω του την αυστηρή τήρηση τους.


Ο Κρέοντας είναι ο άξονας του έργου. Όλα τα άλλα πρόσωπα είναι βοηθητικά. Χρησιμεύουν για να μεγαλώνουν την τραγικότητα του. Για την Αντιγόνη τα είπαμε. Εσφαλμένη η εντύπωση πως αντιπαρατίθεται στην εξουσία. Δεν είναι λαϊκή ηρωίδα. Δεν εκπροσωπεί κανένα λαϊκό αίτημα. Είναι αδιάφορη και μάλλον αντίθετη με τα συμφέροντα της πόλης. Είναι μια μονοδιάστατη νευρωτική περίπτωση που δεν είναι σε θέση να κατανοήσει ούτε την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Θήβα, ούτε τη σύγκρουση στην οποία βρίσκεται ο Κρέοντας.  Με παιδικό πείσμα πετυχαίνει αυτό που καταφάνερα επιδιώκει. Την έξοδο από τη ζωή. Δύσκολα προσεγγίζεται η απόφαση του Αίμονα να ακολουθήσει την Αντιγόνη στο θάνατο.  Ίσως είναι μια περίπτωση  σύγκρουσης γενεών η αντίθεση με τον πατέρα του; Πέρα από την σύγκρουση με τον βασιλιά του που παρακολουθούμε η απόφαση του Αίμονα να πεθάνει είναι προβληματική ακόμα και στον Σοφοκλή. Επιλέγει ίσως να δραπετεύσει από τα σκληρά διλήμματα της εξουσίας που αναπόφευκτα θα υποχρεωθεί να αναλάβει. Πολλά μπορούν να υποτεθούν, αλλά ποιος νοιάζεται να αιτιολογήσει τα κίνητρα του Αίμονα. Ο συγγραφέας τον θέλει να ακολουθεί την Αντιγόνη. Είναι τόσο τυφλωμένος από τον έρωτα του γι’ αυτήν; Το πρόβλημα του θανάτου του Αίμονα παραμένει ανοιχτό σε κάθε εξήγηση. Κατά τη γνώμη μου τόσο ο Σοφοκλής όσο και ο Ανουίγ μεταχειρίζονται τον θάνατο του Αίμονα για να βαρύνει περισσότερο  το κόστος της ακαμψίας του Κρέοντα. Η Ισμήνη είναι η αντίστιξη της Αντιγόνης. Όμορφη, πρόσχαρη, ανέμελη, υγιής. Είναι συνθηκολογημένη από φυσικού της. Ο Ανούιγ σχετικά με την Ευρυδίκη είναι απολύτως σαφής και πιθανόν διαφωτιστικός πέρα από κάθε αμφιβολία. Ο Χορός είναι απολύτως ξεκάθαρος. Αυτή είναι η Ευρυδίκη που πλέκει μέχρι να πάει να πεθάνει. Τα αλλά πρόσωπα είναι απλές φιγούρες που εξυπηρετούν τον μύθο.


Το έργο είναι αξιαγάπητο. Παρά την κατάταξη του στην κατηγορία των υπαρξιακών δραματουργημάτων, τις συγκρούσεις και τις θανατερές του καταλήξεις ο Ανούιγ δεν το αφήνει να γίνει σε καμιά στιγμή του μακάβρια δραματικό. Το πρόσωπο του Χορού Αφηγητή το κρατάει αποστασιοποιημένο και βρίσκω τον όρο «μαύρο έργο» υπερβολικό, ίσως επειδή το κέντρο μετακινείται από  την μελοδραματική Αντιγόνη στον εγκλωβισμένο Κρέοντα. Ασφαλώς στην τελική εντύπωση η σκηνοθεσία έχει αποφασιστικό ρόλο. Η Μαρία Πρωτόπαπαππα μετά τον σκληρό ρεαλισμό που μας έδωσε στο «Ρίτερ, Ντένε, Βος» στον ίδιο χώρο του ιστορικού Υπογείου, στον φανερό μόχθο, στις ευρηματικές εμπνεύσεις στους ρυθμούς, στις εκρήξεις και στους αιφνιδιασμούς, στην αξιοθαύμαστη σπουδή στην εκφορά, εδώ εξόκειλε στην ευκολία των σημειολογιών. Των συμβολισμών, των γρίφων, των κρυμμένων μηνυμάτων. Μας σερβίρισε ένα θέατρο κουίζ. Μια πρόκληση σπαζοκεφαλιάς. Ίσως ευθύνεται η αλλοτρίωση της τηλεοπτικής της επιτυχίας. Δεν χωράνε χρονικά καλό και απαιτητικό θέατρο και τηλεοπτικός ρόλος.

 


Μια σειρά καθισμάτων σε μετωπική παράταξη, όλα λευκά αλλά διαφορετικά. Το καθένα σε άλλο σχήμα και ρυθμό, εποχές ανάκατες, σαν η καταγωγή του καθενός να χαρακτηρίζει και μια διαφορετικό ρυθμό, έναν άλλο χαρακτήρα. Τι να υπαινίσσεται η διαφορετικότητα της ρυθμολογίας; Την διαχρονικότητα της τραγικότητας; Την διαφορετική θέση καθενός απ΄ τα πρόσωπα του έργου απέναντι στο πρόβλημα; Διάλεξε θεατή. Μικροί νεκρόσακοι με τα σώματα μέσα τους. Άλλοι ανοιχτοί άλλοι κλειστοί. Οπερ εύκολο το αίνιγμα. Πόλεμος, νεκροί, κιβούρια. Παραδίπλα κούκλες μικρόσωμες, ακρωτηριασμένες κι άλλες ακέφαλες. Του πολέμου τα ολέθρια αποτελέσματα. Αλλά ο πυρήνας του έργου δεν είναι ο πόλεμος. Αυτός τελείωσε την προηγούμενη μέρα. Οι νεκροί ενταφιάστηκαν. Το έργο δεν είναι ούτε από σπόντα αντιπολεμικό. Το πρόβλημα που θέτει ο Ανούιγ είναι το πρόβλημα της Ευθύνης. Είναι η αξιοπιστία του ηγέτη απέναντι στο λαό του. Άλλο γριφώδες κολπάκι η νοηματική γλώσσα. Διάβασα την άποψη πως ο Κρέοντας και η Αντιγόνη  συνομιλούν αλλά δεν συνεννοούνται σαν να παρακολουθούμε διάλογο κωφών. Λάθος και αδικία. Ο Κρέων για να αποτρέψει την Αντιγόνη από την εμμονή της ταφής της απευθύνεται με πολλούς τρόπους. Την νουθετεί, την παρακαλεί, της αναλύει το ζήτημα, της αποκαλύπτει την αμφιβολία της ταυτότητας του νεκρού, την αγκαλιάζει πατρικά, της περιγράφει τις συνέπειες αλλά η ανεψιά του εμμένει στην απόφαση της. Άρα διάλογο κωφών δεν έχουμε. Άστοχο το εύρημα. Και παραπλανητικό.

Όλα αυτά τα γριφώδη κόλπα, ευρήματα τάχα, είναι παραπλανητικά, άχρηστα και βάζουν τρικλοποδιές στο θεατή που νομίζει πως η ουσία του έργου είναι να λυθούν οι γρίφοι. Και τον απορροφά να λύσει τα αινίγματα, να διαβάσει τα σήματα για να βρεί τον κρυμμένο θησαυρό της έννοιας. Σκηνοθετική μπαμπεσιά και το χειρότερο αχρείαστη. Και είναι αχρείαστη γιατί η Μαρία Πρωτόπαπα, αν αφαιρέσεις τα σαχλά επινοήματα, έστησε μια παράσταση διαυγή, καλοστημένη, με ζωηρότητα και σφρίγος και με πολύ καλή διδασκαλία στις εντάσεις, στις κάμψεις, στους ρυθμούς και στις παύσεις. Μια παράσταση που ξεκινάει σαν αναλόγιο και κλιμακώνεται σε δραματικούς στροβιλισμούς με την παρουσία της ίδιας με τον σκηνοθετικό ρόλο να συνυπάρχει με τον ρόλο της Τροφού.

Μεγάλο κεφαλαιώδη και αποφασιστικό ρόλο παίζει η συμμετοχή τριών ηθοποιών πρώτης αξίας. Σε υψηλές υποκριτικές ποιότητες ποντάρει και ο συγγραφέας για τους συγκεκριμένους ήρωες. Τον Χορό, τον Κρέοντα και την Αντιγόνη. Στην παράσταση που παρακολούθησα στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης η διανομή είχε εξασφαλίσει επιλογές υψηλών δυνατοτήτων. Χρήστος Στέργιογλου, Γιάννης Τσορτέκης. Χορός και Κρέων. Δύσκολο να σου περιγράψω τις ερμηνείες αν δεν τις δείς ο ίδιος  αναγνώστη. Ο κριτικός δεν ρισκάρει την ευθύνη. Ανάλογα και για την Αντιγόνη της Κίττυς Παϊτατζόγλου. Το μόνο που ρισκάρω να σημειώσω αποφεύγοντας τα επίθετα είναι να σε πληροφορήσω αναγνώστη είναι πως ήταν ερμηνείες  οιστροκέντητων ανθρώπων στο στρόβιλο μιας σπαρακτικής δίνης. Ανάλογα και οι υπόλοιποι.

Γιώργος Χατζηδάκης

 

Δευτέρα 7 Μαρτίου 2022

Ενενήντα χρόνων απολογισμός φρίκης


 Γενέθλια

Καλημέρα. Μπαίνω σήμερα στο πρώτο έτος της δέκατης δεκαετίας και το παγκόσμιο περιβάλλον είναι απόλυτα διαταραγμένο και το μέλλον της ανθρωπότητας αμφίβολο όσο ποτέ στα 90 χρόνια που περπατώ μαζί σας στον φλοιό του πλανήτη μας.
Σε όλη τη διάρκεια αυτής της ενενηκονταετίας πόλεμοι, εισβολές, αιματηρές και πολύνεκρες μάχες και φρικιαστικά απάνθρωπα ολοκαυτώματα με γενοκτονίες σε κοινές πορείες. Δεν μπορώ να υπερηφανευθώ για το είδος μου. Δεν μπορώ να υπερηφανευθώ για την ήπειρο που τάχθηκα να ζω.
Δεν μπορώ να περηφανευτώ για τους λεγόμενους "υπερατλαντικούς συμμάχους" που αυτοί κυρίως αιματοκύλισαν και έκαψαν εκατομμύρια συνανθρώπους μας αφανίζοντας τους ακόμα και με όπλα διαβολικά συνολικής καταστροφής και ολέθρου.
Δεν θα ονομάσω τώρα κανέναν από τους λαούς και τα έθνη τα τρισκατάρατα που επί ενενήντα χρόνια σκοτώνουν καίνε και σφάζουν. Πόσα εκατομμύρια στο διάστημα που ζω βρήκαν πόνο, δυστυχία και θάνατο εξ αιτίας τους; Υπολογίστε εσείς. Σκεφθείτε τους εσείς. Ανατρέξτε την ιστορία. Τρεις μακελάρηδες κακούργους, θα βρείτε και ανθρώπους τους βαλμένους σε θέσεις κλειδιά κι εδώ και παντού και πάντα.. Τούρκοι, Γερμανοί κι Αμερικάνοι οι δήμιοι, οι σφαγείς, οι εισβολείς, τα διαβολικά έθνη.
Σήμερα που έκλεισα τα ενενήντα μου χρόνια εύχομαι στους ειρηνικούς λαούς να ευτυχήσουν και να ζήσουν χωρίς τρόμο και αγωνία. Και εύχομαι παράλληλα οι ανώτερες δυνάμεις του σύμπαντος να εξαφανίσουν αυτά τα τρια έθνη που απεργάζονται και πάλι συμφορές για τους ανθρώπους, να εξαφανιστούν δια μιας από την επιφάνεια του πλανήτη και η ανθρωπότητα να ξεχάσει τους εφιάλτες που έζησε εξ αιτίας τους.

Γιώργος Χατζηδάκης



Τετάρτη 26 Ιανουαρίου 2022

Ποιός τα στέργει όλα αυτά;

«Κόκκινα Φανάρια» στο χώρο «Cartel»


Όπως ο Μόγλης του Κίπλινγκ που βρέθηκε χαμένο νήπιο στη ζούγκλα και οι μαϊμούδες τον περιέθαλψαν κάπως έτσι κατά τις εξομολογήσεις του, ο Βασίλης Μπισμπίκης βρέθηκε έρμαιο στην αθηναϊκή ζούγκλα και η κάστα των τραβεστί τον βοήθησαν, τον τάισαν, τον στέγασαν, τον μύησαν στα μυστικά της ζωής  και τον παρέδωσαν στην κοινωνία για να διαπρέψει σαν ηθοποιός και σκηνοθέτης άξιος και ακουστός. Από ευγνωμοσύνη ο ευεργετημένος αποφάσισε  να ανταποδώσει την ευεργεσία των τραβεστί ή τρανς ή μεταλλαγμένων η «Μεταμορφωτών» ,( όπως ήταν παλιά ο όρος για τους ηθοποιούς που εμφανίζονταν ως γυναίκες, Χριστοδούλου, Ροζάιρον κλπ.) η όπως αλλιώς αναφερόμαστε στην συγκεκριμένη κάστα. Μια λαμπρή ανταμοιβή θα ήταν με μια  θεατρική παράσταση δική τους, καμωμένη γι αυτές αποκλειστικά, όπου οι  φίλες του που τον ευεργέτησαν θα λούζονταν την λάμψη του καλλιτέχνη της σκηνής ερμηνεύοντας ρόλους που σε προγενέστερες εποχές είχαν ερμηνευθεί από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς του καιρού εκείνου και το ίδιο το έργο  είχε πλησιάσει σε διεθνείς διακρίσεις. Ανταπόδοση δίκαιη και άξια. Τι τιμή για τις τραβεστί και πόση κοινωνική δικαίωση και αποκατάσταση για την διασυρμένη αυτή κοινότητα του περιθωρίου.  

Αλλά το θαύμα που ο ευγνώμων σκηνοθέτης έταξε γύρισε ανάποδα κι αντί η στοργική ομάδα να βρεθεί σε μια αποθεωτική δικαίωση βρέθηκε να επιδεικνύεται σαν κάποιο παράδοξο αξιοθέατο. Ένα τσίρκο. Ούτε έργο, ούτε θεατρική παράσταση. Παράδειγμα χαρακτηριστικό ο Αρκουδιάρης που κάποτε περιέφερε στα πανηγύρια μια Αρκούδα και της ζητούσε προς τέρψη  της ομήγυρης να μιμηθεί τα καμώματα της Βουγιουκλάκη. Στο ίδιο αρχετυπικό και η παράσταση που με τσουρνεμένο τίτλο και όνομα συγγραφέα που προσφέρθηκε σαν ανταπόδοση στην ευεργεσία που του προσφέρθηκε αλλά και στο ανίδεο κοινό που προσδοκούσε έστω ιδιότυπο και μεταλλαγμένο το γνωστό και αγαπητό θεατρικό έργο του Αλέκου Γαλανού. Έστω με τις αναμενόμενες ανατροπές, έστω παράδοξο και με ακρότητες αλλά παράσταση. Στο θέαμα που παρουσιάζεται στο  Cartel επιλέχθηκαν οι  χειρότερες πλευρές της ιδιόρρυθμης αυτής ομάδας συνανθρώπων μας, παραποιημένες,  μεγεθυμένες, γκροτέσκες, αισχρές, τερατώδεις, αηδιαστικές. Ζωολογικός κήπος τεράτων. Όχι, φίλε αναγνώστη, όσον αφορά τον κόσμο των τραβεστί ξέρω καλά πως δεν είναι απολύτως αυτή η πραγματικότητα τους


Οι τραβεστί είναι κατά κανόνα παιδιά από χωριά η από υποβαθμισμένες συνοικίες αστικών κέντρων. Των περισσότερων η μόρφωση είναι χαμηλή, η σχέση τους με την ομιλία και τη γλώσσα είναι αδούλευτη, ακατέργαστη. Εκφέρουν με κάποια τραχύτητα, αχρωμάτιστη, μονοδιάστατη, αγοραία, σε πολλές περιπτώσεις δυσκολεύεσαι να καταλάβεις. Δεν είναι σε θέση να εκφράσουν νοήματα, αίσθημα, υποκριτική υποστήριξη ενός ρόλου ή μιας σκηνής. Αλλά και σωματικά δεν διαθέτουν την ικανότητα να κινηθούν στη σανίδι υποστηρίζοντας μια ερμηνεία ενός θεατρικού χαρακτήρα, μιας δράσης που χρειάζεται συντονισμό και διεξαγωγή.


Οι κινήσεις των τραβεστί από φυσικού τους ακατέργαστες που με την προσθήκη του επίπλαστου επαγγελματικού καμώματος τους καθιστούν απ’ αρχής ακατάλληλους να υποδυθούν και να υποστηρίξουν ένα ρόλο, ένα έργο, μια θεατρική παράσταση που έχει χαρακτήρες, αισθήματα, μεταπτώσεις, συγκρούσεις και πάθη. Ούτε γίνεται να καθοδηγηθούν, να προσαρμοστούν υποκριτικά, να βελτιώσουν τα μέσα τους. Οι συμπεριφορές τους στο θέμα της επικοινωνίας είναι παγιωμένες, προσαρμοσμένες σε αποκρυσταλλωμένους επαγγελματικούς κώδικες. Είναι μέσα σε μια φόρμα όπου το ένα φύλο αγωνίζεται να καταβάλλει το άλλο. Είναι μια άγρια πάλη ανάμεσα σε δυο ορμέμφυτα που συγκρούονται καταφάνερα. Όταν δυο υφαιστειώδεις ροπές τους διεκδικούν το αγόρι ψυχή τε και σώματι με την οικογένεια ενάντια, την κοινωνία χλευαστική να στέκεται αδυσώπητη, βασανιστική και χλευαστική ώστε περιθώρια για υποκριτικές παιγνιώδους τύπου δεν χωράνε.


Συγκυριακά γνωρίστηκα με τον κόσμο των τραβεστί και ιδιαίτερα με την Μπέτυ Βακαλίδου. Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Σταύρακας γύρισε ένα ντοκυμαντέρ για την Μπέτυ κι έτσι αυτή πλησίασε τους ανθρώπους του κινηματογράφου και του θεάτρου. Τότε έγραψε και το βιβλίο της «Μπέττυ» και λίγο αργότερα, 1982,  έπαιξε σε μια παράσταση ενός έργου με τίτλο  «Πρόσωπα φυσικά και αλλόκοτα» σε σκηνοθεσία του Γιάννη Διαμαντόπουλου με την Ντίνα Κώνστα, τον Μάνο  Τσιλιμίδη και τον μαύρο ηθοποιό Ιλάγκα. Έγραψα τότε κριτική στο περιοδικό «Σκηνή και Οθόνη» που κυκλοφόρησε με εξώφυλλο από την παράσταση. Όλα αυτά στάθηκαν αφορμή να πλησιάσω την κοινωνία των τραβεστί, να συναναστραφώ την Μπέτυ και αρκετές από το περιβάλλον τους και να γνωρίσω πολλά από τα καλά στοιχεία που συνθέτουν τους χαρακτήρες τους. Σε κάποιο πάρτι που μας κάλεσε η Μπέτυ, με την Μαίη Σεβαστοπούλου, στην ταράτσα ενός διαμερίσματος στο Καλαμάκι βρεθήκαμε σ’ έναν κόσμο κοριτσιών όμορφων ντυμένων με ιδιαίτερη κομψότητα και χάρη, χωρίς παρεκτροπές, με όλα τα χαρακτηριστικά μιας φυσιολογικής κοινωνικής συγκέντρωσης. Αν δεν ξέφευγαν κάποτε κάποιοι γκροτέσκοι τονισμοί και κάποιο χαχανητό η βραδιά συναγωνιζόταν την εντύπωση μιας κοσμικής συγκέντρωσης ενός γυναικείου συλλόγου.


Η μεταφορά των αισχροτήτων που πρόσθεσε  ο Μπισμπίκης στη σκηνή δεν είναι η πραγματικότητα των τραβεστί,  αλλά ούτε και θέατρο υπό καμιά έννοια. Είναι μια προβοκατόρικη και μπαμπέσικη πλαστογραφία, είναι μια ξεδιάντροπη παραποίηση για να γαργαλίσει ένα κοινό που επιδιώκει, ηδονίζεται  να σοκάρεται, ευδαιμονεί από την αισχρότητα την όσο το δυνατό πιο ακραία.

 


Οι Τραβεστί είναι παιδιά που βιάσθηκαν από το οικογενειακό τους περιβάλλον, είτε είχαν την τάση ή επηρεάστηκαν, είτε οδηγήθηκαν από ανάγκη βιοπορισμού και σε κάποιες λίγες περιπτώσεις υπέκυψαν σε ψυχολογικές αφορμές η γενετήσιες παρορμήσεις. Οι τραβεστί είναι συνάνθρωποί μας αξιοσέβαστοι για την ιδιαιτερότητα τους όσο προκλητική κι αν είναι η εμφάνιση τους. Δεν είναι μαγκιά να τους μοστράρεις για ηθοποιούς κολακεύοντας την ευπιστία τους και να εκμεταλλεύεσαι την βαθιά ανάγκη που τους κατατρώει για κοινωνική αποδοχή. Είσαι μπαμπέσης. Μπαμπέσης και λαθρέμπορος είσαι και με τους θεατές. Τι υποτίθεται πως  πουλάς; Θεατρικό έργο όπως υπόσχεται ο τίτλος και το όνομα του συγγραφέα που σφετερίζεσαι και υπεξαιρείς αδιάντροπα;



Ένα θέαμα ποικιλιών τους πουλάς με τα υποκείμενα εκθέματα να σε ακολουθούν πειθήνια και ξεγελασμένα που τα καθοδηγείς όπως ο Αρκουδιάρης να ζωντανεύουν τα άγρια δραματικά περιστατικά που αποκομίζουν από τη ζωή της νύχτας, παραποιημένα κι αυτά προς δημιουργία εντυπώσεων των αγαθιάρηδων, ευκολόπιστων, μικροαστών. Ρίχνεις δόλωμα και σε μια ακόμα κατηγορία θετών. Τους κρυφούς. Τους δειλούς. Αυτούς που τρομοκρατημένοι φτάνουν με χίλιους δισταγμούς κάποιες νύχτες στη Συγγρού για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους πριν επιστρέψουν λάθρα στην αξιοπρέπεια ενός γάμου, μιας οικογένειας η μιας άμεμπτης επαγγελματικής  επιφάνειας. Λες «δεν κάνω θέατρο, κάνω ζωή». Την ζωή την ξέρουμε, την ζούμε καθημερινά μέχρι ασφυξίας, τη βλέπου δίπλα μας, μας ζορίζει και μας πνίγει, υποφέρουμε από κατάθλιψη και διέξοδα δεν βλέπουμε. Δεν έχουμε ανάγκη λοιπόν από ζωή, δεν έχουμε ανάγκη από πραγματικότητα. Θέατρο θέλουμε, μαγεία, έκσταση, ερεθίσματα για σκέψεις και ιδέες. Θέλουμε τη συμμετοχή στο πλαστό, στο πεποιημένο, στο μύθο. Θέατρο λοιπόν χρειαζόμαστε κι αυτό απαιτούμε να αγοράσουμε. Κι ακόμα δεν ανεχόμαστε πλαστογραφίες. Μην κάνεις ανοίκειες καταλήψεις σε πνευματικές ιδιοκτησίες έργων άλλων και μπαμπέσικα πάντα πουλάς τα ονόματα τους και τα έργα τους. Αν είσαι ικανός γράψε έργα δικά σου και ανάρτησε τ’ όνομα σου αφού ούτως η άλλως τα βανδαλίζεις.

 


Ένα χαρακτηριστικό της αισχρότητας και της ασυδοσίας που πουλάς. Μια σκηνή απ’ τα αυθεντικά «Φανάρια» που στο κινηματογραφικό του Γεωργιάδη τους ρόλους έπαιζαν ο Κατράκης και Λαδικού, ολοκληρωτικά διαφορετικό, όπου ο Καπετάνιος Κατράκης παροτρύνει την ιερόδουλη να φύγει απ’ το μπορντέλο και να την πάρει μαζί του στα ταξίδια του. Ο εμπνευσμένος διασκευαστής του εξαμβλώματος βάζει στη θέση αυτής της σκηνής ένα ζευγάρι τραβεστί όπου η μια έχει την εμμονική απόφαση να πάει να χειρουργηθεί, να της αφαιρέσουν το ανδρικό της μόριο και να της φτιάξουν αιδοίο. Το άλλο σκέλος του ζεύγους αντιδρά. «Και τότε πως θα με γαμάς;», αναρωτιέται γεμάτη απελπισία. « Με λαστιχένιο πούτσο», έχει έτοιμη τη λύση η άλλη. Τα παρόμοια πολλά, παραπολλά «ευρήματα» που βρίθει το έργο συλλέγονται από τα απόβλητα των υπονόμων. Κατά τα άλλα ο Μπισμπίκης δεν καταδέχεται να κάνει τέχνη, προτιμάει να κάνει ζωή. Σάμπως θεός !

Γιώργος Χατζηδάκης


Κυριακή 23 Ιανουαρίου 2022

 Πολιτικές σκέψεις

Μια εξαίρεση για μια σκέψη πολιτική. Την πολιτικοί και τους πολιτικούς παντός φάσματος τους εχω αποκηρύξει και κάνω παρασπονδία να εκφράσω σκέψη και πρόβλεψη σχεδόν υποχρεωτικά εξ αιτίας των πιεστικών συνθηκών που βιώνουμε. Το αποδεχθήκαμε πως τα παντός είδους Μέσα επικοινωνίας είναι ελεγχόμενα και εξαγορασμένα.
Μεταδίδουν αυτά που κελεύει η εξουσία. Συνηθισμένες καταστάσεις και δοκιμασμένες φόρμουλες. Σε ποσοστό ανάλογο ελέγχονται και οι σφυγμομετρήσεις. Ανεβοκατεβάζουν μονάδες κατά το δοκούν. Ανάλογες και οι ερωτήσεις. Φυσικά δεν διαθέτω μηχανισμούς καταμέτρησης αλλά μόνο ένστικτο δοκιμασμένο στο χρόνο.
Η διαφορά του Μητσοτάκη με τον Τσίπρα παραμένει στα ίδια περίπου επίπεδα. Ισως δέκα μονάδες, ίσως εννιά ίσως και λίγο η πολύ παρακάτω. Το νέο κόμμα, που ούτε Πασοκ είναι ούτε Κινάλ, ανανεωμένο και άφθαρτο βρίσκεται δυο μονάδες πάνω απ' όσο του δίνουν οι μετρήσεις και ως το Μάρτιο θα έχει φτάσει το Σύριζα που βαθμιαία θα κατεβαίνει.
Τον κεντροαριστερό κόσμο τον εκφράζει εντιμότερα και συνεπέστερα ο Ανδρουλάκης και αυτός ο σχηματισμός θα τείνει να πάρει τη δεύτερη θέση, με τον εν πολλές αμαρτίες Μητσοτάκη να μην κρύβει την ανησυχία του. Αν δε προκηρυχθούν εκλογές οι ανατροπές θα είναι εντυπωσιακές και να μου το θυμάστε.
Χατζηδάκης Γιώργος
Μου αρέσει!
Σχόλιο
Κοινοποίηση